Одговори на прашањата од Вежбанката по македонски јазик за 9 одделение

Овде можете да најдете одговори на прашањата од Вежбанката по македонски јазик за 9 одделение.

TEMA 1: Историски развој на македонскиот јазик

 Македонскиот јазик во XX век

1. објавувањето на книгата За мак работи
2. К.П. Мисирков
3. Софија, 1903г
4. Неколку зборови за македонскиот литературен јазик
5. 1. Постоење историја на македонскиот јазик, 2. јужнословенска група јазици3. народните дијалекти, 4. централното македонско, 5. поради оддалеченоста од соседните јазици, 6. велешко-прилепско-битолско-охридски, 7. централните говори, правописот , лексиката, 8. фонетски
6. Тешка (поделена на 3 дела)
7. бугарски, грчки, српски
8. асимилаторската политика на соседните држави
9. Егејска Македонија
10. Вардарска Македонија
11. Ленче Кумановче (Бегалка)
12. Бели Мугри
13. кодификација
14. Првото заседание на АСНОМ
15. 2.08.1944
16. усвојување на македонската азбука и правопис
17. 5 мај 1945
18. 7 јуни 1945
19. К. Кепески
20. Б. Конески
21. македонскиот правопис, граматиката и речникот на македонскиот јазик

TEMA 2: Фонетика

2.1 Акцентот на туѓите зборови

1. нагласувањето на еден слог во зборот
2. акцент/динамичен/ определено/ 3 слог/ Двосложните/ на единствениот слог/ се зголемува/ глаголскиот прилог и прилозите за време/ 1,2 и3  слог/ двојно

3. Балкон/билет/ шампон/антиквар/сонет/третман/антиквар/брошура/панталони
4. аванс/атентат/ педигре/епитет/витамин/биолог /базен/ биро / деликатес /апарат/бисквит/генерал/ камион/ репортер/ агент .

5. алармира/електрода/ архитектура/ организам/ малерозен/плантажа /      телефонира/ комунален/ хероизам/ деформиран/рангира         / литература/              генијалец / оператор  / песимизам
6. на третиот слог
7. адвокат, психолог, паралелка, егзистира, феудализам, студира, анархија, историја
8. на првиот слог : Аларм, ацетон, аромат, жири, жетон, сиже          на вториот слог: Бариера, реконструира камбана, Аргентина, дестилира, виолетов, бариера, амбасада, организам,             на третиот слог: лингвистика, физичар,  историчар,  геометрија,   реума, монолог, метропола, аспирација, авијација

9. жилет, плакар, букет, решо

3. Морфологија

3.1

1. прости и сложени
2. составени од еден глагол
3. помошен глагол или честица и проста глаголска форма
4. минато неопределено време, предминато време, идните времиња, конструкции со има/ нема и можен начин

3.2

1. изразување минато дејство без да се укаже или определи конкретниот момент на одвивањето на дејството.
2. поможен глагол СУМ во сегашно време и л-форма на менуваниот глагол (свршен/ несвршен)
3. несвршрни и свршени
4. изразува минато дејство/не се определува конкретниот момент на одвивање на дејството/ дејството е завршено (сеуште трае)
5. сум, си,/, сме, сте, /) и глагол во л-форма
6. сум копал,-ла, -ло/ си копал,-ла, -ло / копал,-ла, -ло/ сме копале/ сте копале/копале
7. одговорот е индивидуален.
8. а) Ние сме имале многу слики во дневната соба.             б) Јас половина час  сум чекал  пред базенот.                в) Татко ми купил  смокви од Гевгелија.     г) Вие сте пишувале  неразбирливо , затоа тој не можел да ја прочита пораката.                д) Нашите другари  се вратиле како победници од општинскиот турнир.              

9. а) Маја го извадила паричникот (МНС) од чантата и ја платила сметката. (МНН)                б) Цвеќињата не мирисале(МНН)  онака како што ние сме мислеле. (МНН)            в) Веројатно сум ги кренал(МНС)  книгите што сестра ми ги оставила (МНС)  на масата.              г) Седнал (МНС)  на првата клупа и ги чекал (МНН) другарите да дојдат.           д) Секогаш двајцата доаѓале(МНН) на тоа место кога биле(МНН)  тажни.                   ѓ) Во куќата на крајот на улицата живел (МНН) еден чуден старец.               е) Ти си заспал(МНС)  пред да почне филмот, па затоа морав сама да го гледам.                   ж) Тие исчезнале (МНС)  тивко и незабележително од неговиот живот.                з) Го бакнал(МНС)  нежно во челото и излегол (МНС)  од собата.              ѕ) Вие сте одговориле(МНС)  точно на секое поставено прашање.

10. а) Долго време сум одел додека го најдов.                 б) Читал за тој проблем во едно списание.                         в) Пишувале статија за нејзиниот голем успех.                    г) Игор сликичките ги купил од продавницата зад аголот.                          д) Сестра ми цртала карикатура.                     ѓ) Сме оделе на излет со нив и сме береле полско цвеќе по ливадите.

11. Потцртај ги глаголите што се во минато неопределено време во текстот, а потоа пополни ја колоната.

12. а) констатација/ б)заповед/ в) идност /г) севременост/ д) претпоставка

 3.3

1. Означува дејство кое се врши или се извршува по моментот на зборувањето.
2. составено од честица и глагол во лична форма
3. ЌЕ + глагол во сегашно време
4. гледа (ќе гледам/гледаш/ гледа/ гледаме/ гледате/ гледаат)               мисли           пее

5. а) Цело време ќе ги гледам децата како играат на ливадата.              б) Ќе мора ли секое кутиче да го отвориш.                       в) Пишувале статија за нејзиниот голем успех.                       г) Ќе го отворам писмото и ќе ја дознаам вистината.                         д) Чичко Јован ќе ѝ испрати полна кошница јагоди за добредојде.

6. НЕ+идно време/ НЕМА+ДА+ сегашно време
7. несвршени
8. а) Децата не ќе прават куќичка за птиците./ Децата нема да прават куќичка за птиците                  б) Илина  не ќе пишува писмо за нејзината другарка./ Илина  нема да пишува писмо за нејзината другарка                в) Не ќе го сретнам Илија пред училиштето. / Нема да го сретнам Илија пред училиштето.                           г) Во градината на баба ми не ќе насадам  разнобојни цвеќиња. / Во градината на баба ми нема да насадам  разнобојни цвеќиња               д) Не ќе те прегрнам со обете раце кога ќе дојдеш кај мене./ Нема да те прегрнам со обете раце кога ќе дојдеш кај мене

9. а) Маја го извади паричникот од чантата и ќе ја плати сметката.                 б) Цвеќињата нема да мирисаат онака како што ние мислевме.                в) И денес нема да ги кренам книгите што сестра ми ги оставила на маса.      г) Ќе седнам на првата клупа и чекам да дојдат другарите.             д) Пред неколку дена ми кажа дека ќе оди во Охрид.             ѓ) Ја повредив ногата, па не ќе играм на престојниот натпревар.              е) Ти заспа пред да почне филмот, па затоа сама ќе го гледам.              ж) Нетрпеливо ќе стои покрај прозорецот и ќе го чека да дојде.                      з) Тие нема да го остават мачето да преноќева на улица.                 ѕ) Тој ги запозна другарите со кои ќе настапува на натпреварот.                   

10. а) минатост/ б)заповед/ в) претпоставка/ г) услов/ д) повторливост

3.4

1. Ставот на говорителот кон дејството
2. исказен/заповеден/можен начин
3. а) Трчајте побрзо додека не нè накиснал дождот. (заповеден)             б)  Вчера цел ден не можев да станам од кревет. (исказен)                в) Со такви постапки само би го изгубиле времето. (можен)              г) Моите цртежи беа изложени на изложбата. (исказен)                д) Размисли малку за твоите постапки и однесувања кон другарите. (заповеден)           ѓ) Обидете се да ја сфатите ситуацијата. (заповеден)               е) Кога би ми кажале каков е проблемот можеби би можел да помогнам. (можен)             ж) Не дозволувајте други да ви кажуваат туку мислете со своја глава. (заповеден)          з) Дождот постојано врнеше и не ни дозволи да отидеме таму. (исказен)           ѕ) Да беше виновен за нередот, сигурно ќе го казнеа. (можен)

4. БИ+глагол во л-форма
5. по една форма за сите 3 лица
6. би зборува –л/-ла/-ло/ -ле би покани-л/ -ла/-ло/-ле
7. лична заменка или со предмет
8. Утрово Ана и нејзините другарки се сретнаа за да се договорат за излетот. „Јас би одела на Водно, а вие? Што би сакале вие?-прва почна да зборува Ивана. Таму би било супер, но првин би можеле да провериме кога работи жицарницата со која би се качиле на врвот. –се јави Маја. „Ух, и мене ми се допаѓа идејата! Таму ќе подишеме чист воздух и ќе го гледаме Скопје од височина!-го даде својот глас и Кате која го сакаше планинарството. Откако се договорија заеднички и сложно, заминаа за да ги започнат подготовките.

9.  
10. а) Стоев на врвот од една височинка за да го гледам градот.            б) Коле и Игор отидоа на реката за да се капат.            в) Под стрејата стојат две врапчиња за да направат гнездо.             г) Ирена отишла кај својата другарка за да  ја праша нешто.             д) Ние се сретнавме со Калина за да прошетаме во паркот.

3.5

1. сложени глаг ф-ми со пом гл има/нема и глаголска придавка во среден род.
2. помошен глагол и глаголска придавка во среден род.
3. помошниот глагол.
4. именувач на глаголско дејство.
5. со сите сложени глаголски форми и можниот начин.
6. плете/ имам плетено/имаше гледано/ имал учено
7. а) Тој уште еднаш го има кренато погледот кон неа.                 б) За вас  ја имам пеано оваа песна.               в) Сашка ѝ се имаше јавено на Ева за состанокот.                    г) Старецот имаше бавно чекорено по патеката.                   д) Таа ги  имаше ставено  јаболките во сламената кошница.         ѓ) Јас ги имам гледано тие фотографии од неговата младост.                  е) Имам помогнато кога ми имаа кажано каков е проблемот.

8. сум и гл придавка
9. време, лице и број
10. родот и бројот
11. резултат од вршењето на дејството или состојба од претходно дејство
12.  

13. а) Не знам дали се дојдени кај нас.                б) Другарите се отидени на одмор, само јас останав дома.                     в) Кај вас сум дојден за да побарам помош.                   г) Игор е отиден надвор да ја побара изгубената топка на брат му.                  д) Ќе бевме присустни на забавата ако ги решевме сите задачи.

3.6

1. неменливи
2. за истакнување или определување на други зборови
3. формообразувачки
4. зборообразувачки и формообразувачки
5. да/не, ни, ниту
6. засилување: Барем,И, дури, пак, просто/ изделување: Само, единствено, уште/ определување: Токму, имено, баш / количественост: Скоро, рамно, одвај, речиси/ посочување: Еве, ене, ете.
7. а) Само старецот бавно чекореше по патеката.              б) Вчера барем да се видовме со Анета во градскиот парк.               в) Таа упорно се обидуваше да ја дознае токму таа вистината.               г) За еден месец тој напишал речиси сто страни од новиот роман.                 д) Долго вежбавме  баш на оваа справа во салата.                ѓ) Дури и него силно го удри по плеќите и замина.               е) Уште таа жена може да го разбере бидејќи го поистоветуваше со нејзиниот внук.                     ж) Тој  скоро три часа трпеливо седеше покрај реката и чекаше да дојде гласникот.        з) Единствено тој влегува во собата на баба ми.              ѕ) Еве ја изгубената топка на брат ми.

8. а) Гордана и Лиле во вторник ќе учествуваат на општинскиот натпревар.                  б) Најтивкото дете од последната училница потпевнуваше.        в) Весело би се смел ако ја поправеше оценката.             г) Детето нека оди во библиотеката и ќе ја најде таа книга.             д) Томе добро ги одговори прашањата, па затоа доби најдобра оценка на испитот.        

3.7

1. неменливи
2. изразуваат чувства, обрнуваат внимание, имитираат звуци
3. начинот на изговарање
4. не, тие се изделни елементи
5. Боже! Помош! Срамота!
6. извичник
7. а) Еј, деца одете по шумската патека полека и внимателно. (привлекување внимание)              б) Оф, леле, колку ме боли главата. (чувства)          в) Ух, колку се изморив качувајќи се горе-доли по скалите кај Иван. (чувства)          г) Бре, колку време те чекам да дојдеш. (привлекување внимание)         д) Ај, помогни ми да ја кренам кутијата. (привлекување внимание)          ѓ) Шлап- нешто направи во вирот. (имитирање звуци)

8. чувства: Ах, Уху! Аха привлекување внимание: Еј, имитирање звуци: плас
9. море-Море, Марко дојди кај мене!/Море, што кажа.
10.  

3.8

1. личен став спрема соопштувањето.
2. пролози, глаголи, придавки, именки
3. според местото и службата во реченицата
4. на смислата на реченицата
5. сигурно, можеби, секако, веројатно, со сигурност, значи, најверојатно, за жал, На крајот на краиштата
6. одговорот е индивидуален
7. одговорот е индивидуален

4. Синтакса

4.1

1. независносложени и зависносложени
2. најмалку 2 реченици
3. главната реченица
4. зависната
5. Одевме по патот кога пред нас се појавија новите соседи. Времето беше топло и снегот полека почна да се топи. Ние за миг застанавме бидејќи не знаевме што нè очекува. Сите велеа дека овие нови деца се чудни, но ние не верувавме во тоа додека не се запознаеме. Еве го тој миг кој го очекувавме долго. Само што сакавме да минеме покрај нив се слушна едно тивко, срамежливо здраво. Тоа, одеднаш ни даде знак дека можеме да се впуштиме во разговор. Сега не само што не можеше да заминеме туку и мораше да се соочиме со нив. Застанавме и почнавме разговор.
6. временски, причински, последични, целни, условни, допусни, начински, односни, исказни

4.2

1. времето кога се врши гл дејство во главната реченица
2. истовремено или дејството од едната реч да претходи на дејството на другата реч.
3. кога/штом/тукушто/ штотуку/откако/ додека/ пред да/ дури да
4. одговорот е индивидуален
5. а) Баба ми штом се врати од пазар и почна да ја прави питата.        б) Пред да дојдам кај тебе, ќе морам малку да одморам.              в)Тој постојано тропкаше по масата додека таа ја читаше книгата.               г) Брат ми ја скрши вазната, додека играше со топката.                д) Марија  зборуваше полека и нежно кога им ја соопштуваше вистината.              ѓ) Дури да отидеш кај него дома, тој ќе стигне кај нас.            е) Ќе одиме на прошетка штом биде убаво времето.          ж) веста за успехот на планинарите штотуку ја објавија на телевизија.              з) Ја прочитав книгата откако ми ја подарија другарките.                   ѕ) Кога ќе ги добијам парите, ќе ги купам патиките.

6. Кога завршив , селанецот се накашла се исправи и седна на креветот.

Штом ќе засвирев пак, тој одново ќе се огласеше, како во грлото поточе да му клокотеше.

штотуку ќе засвирев со кавал, славеј ќе се огласеше

*селанецот се накашла се исправи и седна на креветот Кога завршив

тој одново ќе се огласеше, Штом ќе засвирев пак,

славеј ќе се огласеше  штотуку ќе засвирев со кавал,

7. во инверзија
8. одговорот е индивидуален

4.3

1. едното произлегува од другото (причина-последица)
2. со причината за нејзиното дејство
3. Ивана не дојде на училиште бидејќи беше болна.

Тој скока од радост затоа што постигна  успех на натпреварот.

Не отидоа на излет оти времето беше лошо.

4. бидејќи/зашто/ затоа што/ оти/ што
5. одговорот е индивидуален
6. а) Марија им објаснуваше упорно бидејќи тие ништо не разбраа.                      б) Не ти верувам затоа што многупати си ме излажал.                  в) Ќе отидам кај него зашто треба да го земам учебникот по историја .                      г) нема да играм на натпреварот бидејќи многу ме боли ногата.                 д) Така силно заврна што не можеме да тргнеме на пат.                   ѓ) Ива денес ја направи тортата зашто утре и е роденден.              е) Малку се исплашив од него зашто беше беше многу црн, со црни големи мустаќи.              ж) Улицата сеуште не беше асфалтирана бидејќи работниците не беа дојдени на  работа.           з) Оти  неговиот глас  беше некако мек и пријатен, јас се охрабрив и прашав.                 ѕ) Ѝ сварив чај на сестра ми бидејќи беше болна.

7. Од тој ден јас редовно ги следев неговите патешествија.

            „Колку лекомислено суштество!“ извикуваа моите сестри секогаш кога ќе ме најдеа како седам пред огледалото.

           „Тоа е затоа што самата сака да се увери дека сè уште постои“, кажа мајка ми со тенок глас. Но, и таа не беше уверена дека ќе поживеам уште многу.

        Истото мислење го имаше и Лукреција, бидејќи, според неа, мојот бубрег не можеше да произведе доволно крв. Но, тој дефицит на крв, од една страна за мене беше многу поволен, зашто не морав да минувам низ болните крвавења што Лукреција им ги предизвикуваше на моите две сестри за време на секоја болест што ја имаа во детството, со цел да им ја прочисти крвта и да им помогне во процесот на заздравување. Тие ми завидуваа на задолжителните неделни прочистувања што имаа цел да го освежат мојот тен. Кога Лукреција забележа дека тие, всушност, ме ослабуваат, одлучи да ме препушти во рацете на природата. Поради мојата слабост и крепкост, мајка ми се плашеше дури и да ме допре. Многу често среде ноќ ќе се наведнеше преку сестра ми Ришенел, за да опипа дали сè уште сум жива. Веќе никогаш не ме бакнуваше; тоа беше почетокот на нејзиното збогување со мене.

       Следниот ден, моите сестри повторно го забележаа кафеникавиот ут пред нашата куќа.

8. Зашто се плашев од темница, не отидов во кино. (одговорот е индивидуален)
9. зависната реч е пред главната

4.4

1. однос на причина и последица
2. во главната реченица
3. а) Сите мои другари имаа за учење така што попладнево седев дома.             б) Ноќта заврна снег така што вчера по улиците се лизгаше           в) На патот по кој доаѓа татко ми имало незгода така што доцна си дојде дома                   г) Продавницата беше затворена така што не го купив фустанот.      д) Сонцето толку му светеше право во очите што не можеше да ги види убаво.

4. што/така што
5. така што некои седеа по подот./што нивните чела беа оросени со пот. / така што сите внимателно ја слушаа. / што сите во одделението го слушнаа. што ја наведна главата.
6. правилен реченичен ред (главна-зависна)
7. пред сврзникот така што

4.5

1. За да/ да
2. а) Дојде затоа што сакаше да ме види. (има цел за да)
3. Со сака
4. да-конструкција
5. одговорот е индивидуален
6. само кога се во инверзија
7. а)/д)

4.6 

1. од дејството на зависната дел-реченица
2. еден вид причина
3. 3 (реален/можен/ нереален)
4. одговорот е индивидуален
5. 5. а)реален/ б) можен/ в) нереален/ г) нереален/ д)реален/ ѓ) можен
6. ако
7. Ако тргневме со автобус / без да се обидеме. / Кога идејата не би била толку ризична,/ Доколку и тоа не ни успееше,
8. одговорот е индивидуален

4.7

1. со условните реченици
2. ѝ стоеше на масата/ логична природна последица која таа не ја направила (спротино дејство)

3.  а) Сашо им повика такси на гостите _иако_ не сакаше да си заминат.         б)Тој му ја кажа вистината на Томе _макар што_ не смееше тоа да го стори.         в) _Дури и да_ми се лутиш, сепак морам да ја известам мајка ти.               г) _И покрај тоа што_ му реков на брат ми да не оди таму, тој не ме послуша.          Д) Мама ѝ купи црвени чевли на Ива __ И покрај тоа што _  таа не ги сакаше.                ѓ)_Дури и да__ме моли, не одам веќе со него.           е) Учениците сеуште разговараа ___иако__им  упатив остар поглед.             ж)__И покрај тоа што- сум болен, со задоволство би дошол на твојата промоција.            З) –Иако- и кажав сестра ми  _сепак__си играше со моите тетратки.            ѕ) __Кога  би_ знаеле за нашиот договор, не би биле навредени.

4. иско/ и покрај тоа што/ макар што/ и да/ дури и да.
5. кога зависната дел-реченица е прва
6. Иако отстапуваше назад, / Макар што силата го напушташе/ и покрај тоа што болката се засилуваше / Дури и да ја имаше со него пушката од татко му / иако преплашен скришум го отвори едното око.

4.8

1. за тоа како се одвива дејството во главната реченица (начинот)
2. а) Целата куќа мирисаше како фурната да сме ја донеле дома. (одговорите се индивидуални)
3. така што/ како што/ како да/ божем/ небаре.
4. кога се во правилен реченичен ред (главна-зависна)
5. небаре беа инструменти во филхармонијата./ се припи до неа како плот / божем ја решава најтешката задача по математика/ небаре труба која го разбуди од замисленоста.

4.9

1. односните заменски зборови
2. а) Овој ден ми траеше подолго од другите денови__што__беше многу чудно.                б) Тој сега живееше живот __каков што__ не можеше да замисли.          в) Не дозволувам да го земеш ___она што___нам ни припаѓа.              г) Тој влезе во собата__каде што__ги чувавме нашите тајни работи.      д) Го посетивме местото ___каде што_____се родил мојот дедо.             ѓ) Го познавам ученикот ____којшто___ учествуваше во создавање на играва.         е)Таа беше жаната ____чии_______ јадења ги паметам и денес.             ж) Тревата во градината____што__ја посадивме пролетоска одамна никој не ја искосил.          з) Вчера пристигнаа од Италија ____каде што_____ водеа разговори за нашиот трансфер.         ѕ) Тоа беше една голема сала ____која___ ја изградија пред неколку години.

4. односни заменки: Што, кој, којшто, чиј, чијшто; односни заменски придавки: Каков што, колкав што; односни заменски прилози: Каде што, кога, како што, колку што

4.10

1. содржината на глаголот од главната реченица
2. а) Жалам _што___ не почнав да трчам по него и да го стасам.                     б) Гледав во него и  не можев да се изначудам ____дека_____толку пораснал.  в) Го викнав кај мене  ___да____ разговараме за проблемот.          г) Слушнавме  __оти____ треба да оди во Франција на патување.             д) Добро е  _што_  успеавме да ја спроведеме акцијата.             ѓ) Неговите другари беа дојдени на игралиштето ____да___ играат со него.         е) Марија се плаши _____да____ не се дознае за минатонеделната случка.                ж) Сите видоа  _како__ таа плаче покрај езерото.             з) Не знаев  __дали___ се дојдени сами со утринскиот автобус.                       ѕ) Многумина од нас се покајаа  __што___  го послушаа Марко и тргнаа со него.

3. дека/ оти/ како/ што/ да/ дали
4. одговорот е индивидуален
5. главна-зависна (нема ,)/ инверзија задолжително,
6. дека сторив една голема грешка, една неправда спрема Ванчо. / да ја сторам./ оти во мене се буди нешто / дека згрешив. / дека е веќе доцна.

8.

TEMA 5: Стил и јазик

5.1

1. Наука што се занимава со употребата на јазичниот израз (начин на употреба на јазичните средства).
2. од специфичноста на одделни социјални сфери на активност и комуникација кај луѓето.
3. функционална стилистика
4. научен, административен, публицистички, уметничколитературен и разговорен стил.

5.2

1. уметничколитературен
2. уметничколитературен
3. со стилски фигури
4. стандарден
5. лирика, епика, драма
6. одговорот е индивидуален
7. разговорен
8. дома, на училиште (не на час), на концерти, спортски натпревари, продавница и др.
9. говорна
10. полот, возраста, професијата, меѓусебните односи на соговорниците, целта на општење.
11. говорната ситуација и соговорниците
12. дијалози со непознати, општење со познати и општење со познати и непознати соговорници при професионални контакти
13. одговорот е индивидуален
14. Сум заборавил како се викаше пејачот кој бил многу познат меѓу младите. Постојано го имам слушано на радио, но никако да се сетам. Сега Тино ми кажуваше што му се случило на некој спот додека го снимал за него. Замисли паднал од некоја тераса и се повредил. Една седмица бил во болница и постојано го посетувале некои девојки кои сакале да го фотографираат за на инста,па морал да побара забрана за посета. Значи, навистина не можам да поверувам што сè се подготвени  да направат само да бидат познати и да добиваат лајкови.
15. 15. приватно писмо
16. одговорот е индивидуален
17. медиумите
18. монографии (книги посветени на историски личности или настани)
19. медиумите (радио, ТВ, печат)
20. публицистички/ публицистички / уметничколитературен /разговорен
21. при комуникација на: граѓаните со државата, меѓу државите, политиката.
22. персонален (личен), деловен, општествено-политички, законодавно-правен, дипломатски.
23. персонален
24. законодавно-правен, дипломатски, персонален, деловен
25. научен
26. научен
27. строгонаучен, научно-учебнички и научно-популарен
28. научно-учебнички
29. одговорот е индивидуален

5.3

1. Посебна книга во која по азбучен ред се собрани, подредени и толкувани зборовите во одреден јазик
2. енциклопедиски
3. лингвистички
4. двојазичен
5. еднојазичен
6. определен речнички слој од јазикот
7. го објаснува значењето на зборовите
8. според почетните букви (азбучно наредени)
9. преводни
10. толковен
11. правописен речник
12. англиско-македонски-француски речник

TEMA 6: Правопис

6.1

1. правилен начин на пишување (примена на графички знаци и интерпукција) Интерпункцијата претставува систем од писмени знаци со кои се означуваат почетокот и крајот на речениците; границата и односите меѓу дел-реченици и меѓу реченични членови; интонацијата, темпото и паузите при зборувањето.
2. делење/ разделување
3. да го направат текстот читлив
4. ./,/?/!/;/:/…/-/„“/ полунаводници

точка (.), прашалник (?), извичник (!), запирка (,), точка и запирка (;), две точки (:), три точки (…), загради – заоблени ( ) и квадратни [ ], црта (тире) (–), наводници („ “) и полунаводници (’ ‘) и (‘ ’)

5. Правописните знаци служат за разбирање на конкретен збор или на група зборови во реченицата.
6. ./:/-/() Правописни знаци се: точка (.), запирка (,), две точки (:), црта (–), цртичка (-), загради (( ), [ ]), коса црта (/), надредeн знак (`), апостроф (’), ѕвездичка (*), белина (празно место) и други.

7. Знаците: точка, запирка, две точки, црта, загради, коса црта се употребуваат и како правописни и како интерпункциски знаци.
8. во правопис

9.Во речениците стави точка онаму каде што е потребно.

а) Решивме да почекаме уште неколку дена

б) Пишувавме како во пр кој беше напишан во учебникот

в) Утре ù е роденден на Ива

г) Тој живее во с Трубарево на излезот од Скопје

д) За да го сошијам фустанот потребни ми се три м свила

Се загледав во очите на А. Ми беше многу убаво бидејќи тој ми „пушти филм“ за двајца другари.  Тие беа многу поголеми од мене. Можеби гимназијалци. Постојано беа заедно. Седеа во иста клупа во училиштето. Одеа до автобуската станица по часовите…заедно, а потоа само едниот влегуваше во автобусот другиот скршнуваше во малечката уличка и пеш одеше дома. Ги гледав како долго разговараат по телефон, како срдечно се смеат…Одеа заедно в кино, се качуваа на некакви планини со цела толпа весели девојчиња и момчиња.                           

а) Татко ми чичко Зоран јас и брат ми утре ќе одиме на риболов.

б) Прашував за патувањето но никој не ми одговори.

в) За тортата потребно ми е: млеко јајца брашно чоколадо и бисквити.

г) Сите дојдоа единствено него го немаше.

д) Бре колку леб сте купиле!

ѓ) Не ми е јасно прашањето наставнику.

е) Беше бледа во лицето со големи кафени очи и мил поглед.

ж) Јана убава и висока ги поздрави присутните во салата.

з) Компири грашок тикви моркови-ете тоа имаше во комбето.

ѕ) Тие мислат дека сториле добрина иако детето плачеше.

            Луѓето се навистина чудни суштества. Не знаат што сакаат…Во тоа се уверив откако А ми кажа за своето заминување. Посакував да не ми имаше кажано…Посакував…Можеше едноставно да замине а не да ме мачи со таа тага во исчекувањето на крајот! Не. Потоа помислував дека вистински доказ на пријателството е тоа што ми кажа однапред…Но многу болеше…

            Штом ќе излезев од дома го облекував тажното лице, но откако тој ми откри дека знае сè за училишните случки станав попретпазлив…Се преправав! Тоа беше малку грдо и неискрено ама се сетив на зборовите на Баба дека она преправање што нè засега само нас и нашите чувства а ги спасува другите е во ред!

(„Мојот пријател А“-Ј. Владова)

13. а) Ах, синко, уште колку ќе се мачиме?       б) Кога ќе тргнеме на пат-праша Иван.              в) Што не си му кажал на брат ти за незговата?           г) Ќе одам во паркот. Ќе дојдеш со мене?                 д) Зошто не можеш да ми ја кажеш вистината ти реков дека ќе ти помогнам.

14. Си дошол вчера и веднаш бараш да појдам со тебе. Што мислиш ти, јас сум постојано слободен? Не може така другар. Човек треба да се одмори, па да размисли, да се соземе. Дозволи ми ти мене да размислам, па потоа ќе се договориме, ќе одиме каде треба. Така, може другар? Нели се договоривме дека јас ќе го одредам терминот?
15. а) Во продавницата се продаваа: брашно, шеќер, сол.              б) Емил  напиша домашна работа  по: македонски, математика, англиски.            в) Наум прошепоти: ова ќе морам сам да го решам.              г) Мајка ми ме искара: Како си го изгубил паричникот?                 д) Со запирка се одделуваат извиците: ах,  уф, еј, ех.

16. цртичка
17. црта
18. а) Неговата мајка пристигна- весела и насмеана како секогаш – пред да ја донесат тортата.              б) Таа – девојката на Иво  не знаеше што се случува.            в)Дојдете порано на состанокот  – им рече Марија.              г) Јас сум нова во одделението.  – рече таа.   Може ли да влезам?               д) Погледнете го знакот   забрането пушење!           ѓ) Љубовта – вечна  инспирација за поетите.              е) Наместо на летување-  на скијање отидоа.             ж) Купила билети за театар  – но не и за мене.                з) Имаш две можности-  одиш или не.                 ѕ) Колку минути доцневте? – ги праша.  Се надевам не повеќе од десет.

а) Нашиот дрес е жолто-зелен.

б) Црно-белите фотографии се веќе минато.

в) Таа немаше повеќе од пет-шеснаесет години.

г) Нашето училиште ја прослави 50 -годишнината од основањето.

д) Зборот јагода на слогови се дели: ја-го-да.

ѓ)Денес го купив најновиот македонско-англиски речик.

е) Вчера се запознав со д-р Ана Спасовска- Георгиева.

ж) Сумата уплати ја на оваа жиро-сметка.

з) Јас живеам во населбата Методија Андонов -Ченто.

ѕ) Колку минути доцневте?  ги праша.  Се надевам не повеќе од десет.

а) На вратата пишуваше: работно време: понеделник- петок, 9- 19 часот.

б) на патот Маврово-  Дебар забрането е возење на камиони со приколки.

в) Патот Скопје- Белград е подолг од 400 километри.

г) Изненадува твојата амбиција  – петка на крајот на годината!

д) Возот одеше на релација Солун – Скопје- Белград секој петок.

ѓ) Натпреварот Вардар-  Гер заврши со резултат 29:26.

а) Кочо Рацин (1809-1943) е основоположник на современата македонска поезија.

б) Македонските производи ( ајвар, галичко сирење и тетовско гравче) се продаваат на европските пазари.

в) Ирена (мојата наставничка)  ја сретнав после многу години.

г) Тргнал наваму  (значи ќе стигне), но не ги земал книгите за учење.

д) Ќе дојдете повторно кај нас? ( –Со задоволство со широка насмевка).

ѓ) СИМОН( Станува. Го зема шишето. Се глеɡаат).: Не можам. Не тебе.

 АНЃЕЛЕ: Алал вера. (Пауза. Му ја поɡава сообраќајната ɡозвола. Благоја ја зема. Пауза). Тој  ?  ти го кажа тоа?

е) Гостите имаат можност ɡа изберат соба со поглеɡ. (Во термините што не влегуваат во главната сезона).

22. Правилно употреби го правописниот знак ѕвездичка и апостроф во речениците:

а) Самогласно р има во зборовите:’ рбет, ‘ рж,  за’ржи.

б) Господинот В’ чков го запознав на состанокот.

в) Стиховите:  ɡал  граɡ полињата житороɡни ги беше фатил се од поемата „Сердарот“ од Г. Прличев.

г) Нашата куќа се наоѓање во Галичник.

д) Истражувањата беа на езерото Ладога  во Русија.

24. Заокружи го точниот одговор.

 ЛИТЕРАТУРА

7.1

1. меѓу лирика и епика
2. чувстбата, стихот
3. раскажувач, настан, ликови…
4. Балада, романса, поема
5. лир-епска творба во која се разработуаат современи настани???
6. стих
7. балада
8. романса
9. историја, живот на народот, живот на една личност
10. животната судбина на главниот лик
11. дијалог
12. Сердарот

1.смртта на Кузман

2. Галичник, Река
3. 3л, едн
4. сезнаечки
5. хронолошко
6. Неда,
7. стих
8. тага
9. арачлии/ град…

10.заштитник

11. дијалог
12. 1) смртта на Кузман, 2) Галичник, Река, 3) 3 лице, 4) епски (сезнаечки, сеприсутен), 5) хронолошко, 6) Неда, Кузман, 7) стих, 8) тага, 9) невреме, 10) нема кој да ги штити, 11) прва, 12) општата тага, 13) Неда, мајката на Кузман, 14) надворешно: средна е доба; и јадра, и сосема здрава, амазонската нејзина става: вистинска личота милна, внатрешно: задумано, херојски силна, несреќната, достојна мајка на Кузман, 15) навестување на несреќата, 16) куќа-семејството, потпорни греди-машките членови на семејството, самотна греда-Кузман, синооки змејови-Гегите, 17)синот, Кузман, 18)заштитнички, мајчински, 19)раскажување, раскажувач, настан, ликови, 20)чувствата, стихот, 21)22)компарација,23)метафора.

7.2 Рима

1. повторување на слоговите од зборовите на крајот на два или повеќе стихови
2. според бројот на слоговите , според местото на акцентот, според совпаѓање и според распоредот на римата во строфите
3. последните
4. машка, женска и дактилска
5. машка
6. женска
7. дактилска
8. да се акцентираат последните зборови
9. паралелна (ААББ), вкрстена (АБАБ) и обгрлена (АББА)
10. вкрстена, паралелна, вкрстена, обгрлена
11. паралелна (ААББ), вкрстена (АБАБ) и обгрлена (АББА)
12. одговорот е индивидуален

7.3

1. збогатување на експресивност и создавање поинаква смисла
2. сликовито
3. преносно
4. метафора
5. басните
6. односот меѓу луѓето/

7.4

1. претставува заменување на некој збор, животна појава или поим со неговата условна, алегориска (сликовна) ознака.
2. преку т.н. постојани симболи (наречени уште и амблеми) коишто, всушност, се колективни симболи
3. крст = христијанство; полумесечина = ислам; сидро = постојаност, верност; срце = љубов; вага = правда; гавран = несреќа; гулаб = невиност; сокол = витештво
4. индивидуални симболи
5. љубов / горчината, непријатностите, маката и јадот/ неуништливоста,опстојување / Маката на македонската жена/ Животот на Македонецот

7.5

1. антитеза
2. споредба во која се истакнуваат спротивностите меѓу споредуваните поими
3. Дали А е А/ Не, А не е А/ туку А е Б
4. одговорот е индивидуален

5. проширување на искажувањето на спротивставените поими

6. Дали А е А/ Не, А не е А/ туку А е Б
7. исказ, негирање на исказот, одговор
8. одговорот е индивидуален

7.6

1. спротивна смисла од она што се кажува
2. потсмев кон нешто или некого
3. преправање, прикривање
4. спротивно
5. алегорија

6.

7.7

1. Пролетна мечта: 1)строфична, 2)љубовна, 3) катренски, 4), 5), 6)пролет, 7)компарација, 8) две ѕвезди од сводот низ мракот ќе трепкаат, 9) мирислив полноќен.

Пејзаж: 1) строфична, катренски, 2) пејзажна (описна), 3) ноќта, месецот,бранови; 4), 5),6)море, 7) љубовни, 8)компарација, 9) метаафора.

Вардар: 1) хетерострофична, 2)татковината, 3) патриотска, 4) 6, 5)3, 6), 7), 8) неуништливоста на народот, 9) слобода, 10)5, 6, 11)персонификација, 12) горкорек, недорек….

Имам жена работна: 1) астрофична, 2) мрзеливоста, 3) хумористична,

Тема 8: Епика

1. настан, дејство, фабула, сиже, нарација, опис, наратор, тема, лик,време, простор.
2. проза
3. стих и проза
4. расказ, новела, повест, роман
5. роман
6. раскажувач
7. оној што раскажува
8. јазични (во кое лице е глаголот)
9. одговорот е индивидуален
10. настан, раскажувач, авторот, присутен, раскажувачот, сведок, глаголите, епски
11. раскажувачот
12. хронолошко, ретроспективно, интроспективно и проспективно
13. настан
14. фабула
15. многу
16. ликовите
17. со особини, својства и карактери.
18. раскажувачот
19. Вметнати делови (писма, дневници)
20. дијалошка, монолошка
21. директно
22. монолошка
23. љубовни, криминалистички, авантуристички, научно-фантастични, историски….

8.2 ДРАМА

1. надворешни: дијалиг, литературна творба, ликови
2. композиција на драма
3. 7
4. пролог и епилог
5. Пролог
6. епилог
7. Епилогот се наоѓа на крајот на драмата, по завршувањето на драмското дејство
8. читателот (публиката)
9. информации за времето и местото на дејството или пак некаков податок за ликовите.
10. се појаснува што се случило по расплетот (крајот) на драмата.
11. експозиција, заплет, кулминација, перипетија и расплет.
12. Експозицијата е вовед во драмата (запознавање со дејството)
13. до мигот на внесување на првиот конфликт во драмата.
14. Експозицијата го одредува основниот тон на драмата, настаните кои му претходат на драмското дејство и основните карактеристики на ликовите.
15. заплет
16. Кулминација
17. Перипетијата претставува пресврт во драмското дејство.
18. неочекувани-Во него се случува она што читателот (гледачот) не го очекувал, не предвидел дека ќе се случи.
19. Расплет
20. кулминација
21. одговорот е индивидуален
22.  
23. литературна творба/сценска изведба
24. конфликт, фабула, композиција, ликови, простор и време, дијалог, монолог, пролог, епилог, чин, слика, сцена и дидаскалии
25. одговорот е индивидуален

8.3

1. текст (белешка) во кој се дадени основни податоци за некоја позната личност (поширок јавен и општесетвен интерес)

2. животот и делото на личноста

3. 2 дела
4. хронолошки
5. самата личност, но и друга личност
6. 3 лице, еднина
7. одговорот е индивидуален
8. CV
9. одговорот е индивидуален
10. одговорот е индивидуален

8.4

1. авторот раскажува и ги опишува сопствениот живот, неговите доживувања
2. субјективен
3. аспекти поврзани со детството, семејната историја, триумфи, неуспеси, lovesубови, кршење на срцето, патувања и сè што се вртеше околу неговото постоење.
4. раскажувањето на различните социјални, политички и културни настани што го обележаа авторовиот живот.
5. дневник
6. 1 лице
7. има белези на литературата и науката
8. литературни: индивидуалност, литературен стил/ научни: презизност, предмет на разработка
9. ретроспективно
10. одговорот е индивидуален
11. одговорот е индивидуален

8.5

1. текст во кој се претставува определно патување
2. патувањето
3. пишувачот
4. личниот поглед на пишувачот

5.прво

6. самостојност и неповторливост
7. општа тема-патувањето, нема конкретна содржина, нема строга композиција
8. весници и списанија
9. одговорот е индивидуален

8.6

1. Текст за опис на настан кој се случил
2. вистински настани, описи, места и имиња
3. актуелна
4. тема од стварноста која привлекува внимание на пишувачот и пошироката јавност.
5. драма
6. основни податоци за времето, местото и околностите во кои се одвива настанот.
7. редоследно

8.на крајот

9. 1л. Сегашно време
10. концизен, јасен, прецизен
11. одговорот е индивидуален
12. одговорот е индивидуален
13. одговорот е индивидуален

Тема 9. Изразување и творење

9.1

1. административен

2.

3. молба, жалба, барање, потврда, записник, изјава, извештај
4. одговорот е индивидуален
5. документ со празни места за пишување
6. одговорот е индивидуален
7. одговорот е индивидуален

9.2 Статија

1. напис во кој се изнесуваат размислувања за прашања поврзани со политиката, науката, културата и уметноста.
2. да се задржи вниманието на читателот до крај
3. со фотографија
4. Кој бил вклучен?/Што се случило?/Каде се случило тоа?/.Кога се случило?/Зошто се случило?
5. објективен и никогаш не го изнесувајте вашето мислење отворено.
6. одговорот е индивидуален

10. Медиумска култура

10.1

1. уметност преку која содржината се претставив преку слика, тон и говор
2. Движечки слики и звук
3. комуникација режисер- гледач

4.

5. сликарството, книжевноста, музиката и театарот како четири фундаментални уметности
6. мултимедијалноста
7. говорот, глумата, музиката, звучните ефекти, маската, шминката и движењето на камерата
8. Говорот е едно од основните средства за карактеризација, развој на драматични ситуации и експресивност во рамките на еден филм.
9. Глумата
10. глумецот
11. гледачите да го „гледаат“ ликот како „близок и создаваат паралели со личности од реалниот свет
12. Симулација на реалноста; Додавање или создавање нешто што не е прикажано на сцената; Создавање атмосфера
13. звукот
14. со поддржување на дејството/приказната
15. Костумите
16. ги адаптира актерите кон улогите, (истовремено нагласува одредени црти кои би можеле да имплицираат одредени психолошки карактеристики.)

10.2

1.приспособување на одредена функција

2.збор- слика

3. одговорот е индивидуален
4. одговорот е индивидуален
5. Сличности: даваат слика на човекот, општеството, природата, обработуваат настан, имаат фабула, ликови, простор и време,

10.3

1. сликарството, книжевноста, музиката и театарот
2. говорот, глумата, музиката, звучните ефекти, маската, шминката и движењето на камерата.
3. говорот
4. дијалог, монолог, раскажување
5. јазикот ја дополнува сликата и содржината. Порака преку користење дијалект, социолект, фраза.

6.го дополнуваат кажаното и ја доловуваат сликата

7. одговорот е индивидуален
8. одговорот е индивидуален
9. главни и споредни
10. да ја донесе содржината на филмот
11. го надополнува главниот актер